Podróż Obudzić piękno Łodzi

To było u progu weekendu, podczas którego długa zima 2009/2010 miała ustąpić miejsca oczekiwanej wiośnie 2010. Wielu było organizatorów ustanawiania polskiego rekordu wycieczkowego, a dokładniej rekordu w ilości uczestników pieszych wycieczek jednocześnie zwiedzających swoje miasto –  dawną włókniarską stolicę Polski – Łódź.  Wymienię tylko „Gazetę Łódzką”, a to ze względu na silne więzi z naszym serwisem. Jasne, że chodzi o Kolumbera.

Z pięciu różnych miejsc w Łodzi wyszło pięć grup dostępnych dla wszystkich mieszkańców, także gości, naszego miasta. Z czterdziestu pięciu szkół wszystkich rodzajów wyszły grupy  zorganizowane przez nauczycieli. Każdą grupę prowadził przewodnik. Wszystkie grupy miały spotkać się w samo południe na Rynku Starego Miasta. U wielu nie łodzian ta nazwa może wywoływać uśmiech. A jednak! Nasze miasto funkcjonuje od 1423 roku. Nigdy praw miejskich nie utraciło. A 1823 roku zaczęło swoją błyskawiczną karierę jako miasto przemysłowe.

Ustanowiony 19 marca 2010 roku rekord to 1541 uczestników jednocześnie zwiedzających w pieszych wycieczkach swoje miasto. Zrobienie na rynku zdjęcia wszystkim, dzięki którym rekord został ustanowiony to był ostatni akord udanej imprezy.

(  http://newsletter.lodzartcenter.com/userfiles/file/kolorowa_lodz.jpg )

 Rekord jest do poprawienia! Każda taka próba przyniesie korzyść każdemu z jej uczestników w każdym z miast!

Obszar dzisiejszego Rynku Starego Miasta, Placu Kościelnego czyli dawnych Górek Plebańskich i Parku Staromiejskiego to miejsce, w którym w 1423 roku król Władysław Jagiełło ulokował miasto Łódź. Łódź nigdy praw miejskich nie utraciła, choć rzeczywiście dopiero od początku trzeciej dekady wieku XIX-ego można mówić o budowie miasta. Za to błyskawicznej budowie miasta. Wręcz o karierze miasta. Przemysłowej, przede wszystkim włókienniczej, ale także karierze kulturalnej i naukowej.

Wymienione wcześniej miejsca stanowią obecnie centrum łódzkiego Starego Miasta. Dziwna to „starówka”. Zbudowana na początku lat pięćdziesiątych wieku XX-ego. To się w Polsce zdarza. Zniszczenia wojenne wymuszały „odtworzenie na nowo” historycznej zabudowy wielu miast. W Łodzi zbudowano ją prawie całkiem inną. Wyraźnie daje się zauważyć nawiązanie architektoniczne do warszawskiego Mariensztatu.

Z dziewiętnastowiecznym początkiem wielkiej kariery Łodzi związany jest Rynek Nowego Miasta, obecnie Plac Wolności i ulica Piotrkowska. Część miasta wokół Starego Rynku i „doklejona” do niego wieś Bałuty (w 1915 roku – momencie włączenia do Łodzi – licząca ok. 100 tys. mieszkańców największa wieś w Europie) zamieszkiwana była do II wojny światowej przez ludność biedniejszą, głownie żydowską. To zdecydowało, że podczas hitlerowskiej okupacji wyznaczono tam „Litzmannstadt Ghetto” dla Żydów i Cyganów. Granica getta przebiegała wzdłuż ulicy Zgierskiej od zachodu ograniczającej Stary Rynek. Likwidacja getta w 1945 roku oznaczała także wyburzenie kamienic wokół rynku przez hitlerowców i zbudowanie przez „nowe władze” widocznych na zdjęciach budynków w „nowym stylu”.

W Łodzi przedwojennej w sąsiedztwie Parku Staromiejskiego istniała Synagoga Altshot. Na samym początku okupacji została zburzona. Dziś przypomina ją tylko tablica. Kolejnym znakiem upamiętnienia kultury łódzkich Żydów jest Pomnik Dekalogu przedstawiający Mojżesza trzymającego tablice z dziesięciorgiem przykazań. Monument, dzieło Gustawa Zemły, niestety stanowi także przedmiot konfliktu. Judaizm nie zezwala na oddawanie czci wizerunkom ludzi, a  środowisko Żydów ortodoksyjnych tym rodzajem, ich zdaniem, bałwochwalstwa czuje się dotknięte szczególnie.

To nie było tak, że w czterysta lat po lokacji w mieście Łodzią zwanym zabrakło miejsca wokół rynku i nad rzeką Łódką, niezbędnego do rozbudowy. Przeciwnie. Zabrakło ludzi, dla których trzeba by stawiać nowe domostwa. W każdym razie na początku wieku dziewiętnastego i tak niewielka liczba ówczesnych łodzian zaczęła się zmniejszać.

Na paranoję zatem mogło zakrawać, że na początku trzeciej dekady wieku XIX-ego wytyczono na mocy decyzji władz Królestwa Polskiego obszar pod nowe miasto. O wiele większy od zajmowanego przez Łódź do tamtej pory. To Xawery Drucki – Lubecki, Rajmund Rembieliński i Stanisław Staszic doprowadzili do wpisania Łodzi do rejestru miast przemysłowych. To oni potrafili myśleć perspektywicznie i przede wszystkim wiedzieli, że pod zaborami naród przeżyje, jeśli po prostu będzie miał za co żyć. W warunkach  naturalnych łódzkich okolic, w wielości rzek „...wartko płynących...” dostrzegli szansę jaką przemysł włókienniczy mógł dać ludziom na „zarobienie kasy”.

Kilkaset metrów, czyli „dobre pół kilometra” od rynku Łodzi jagiełłowej nad Łódką wytyczono (ten proces rozpoczął się w 1821) Rynek Nowego Miasta i biegnący przez niego Trakt Piotrkowski w kierunku nowej osady nazwanej ...Łódką leżącą nad rzeką Jasień (te działania dotyczące terenu o długości ok. czterech kilometrów zakończono w 1826 roku). To był, w wielkim uproszczeniu, początek wielkiej kariery miasta.

Nowy Rynek w 1918 roku, w wolnej Polsce nazwano Placem Wolności. Dawny trakt ze Zgierza (na początku wieku XIX-ego miasta sporo większego od Łodzi) do Piotrkowa – stolicy guberni – to oczywiście dzisiejsza, słynna ulica Piotrkowska.   

Plac Wolności czyli dawny Rynek Nowego Miasta nie jest najwyżej położonym punktem Łodzi. Jest jednak faktem, że góruje nad najbliższą okolicą. Postanowił to wykorzystać brytyjski inżynier Wiliam Lindley projektując sieć kanalizacyjną.

Zamknięty w kształt dętki kanał ceglany o długości ok. 140 i wysokości prawie 2 metrów służył do zbierania deszczówki przesiąkającej z powierzchni placu. Znajdował się pod powierzchnią ziemi i przez system zasuw połączony był z kanałami ściekowymi biegnącymi wzdłuż ulic odchodzących od Placu Wolności. Odpowiednia konstrukcja zasuw umożliwiała wypływ wody z „dętki” pod ciśnieniem wystarczającym do usunięcia nagromadzonych zanieczyszczeń.

„Dętkę” doprowadzono do stanu, w którym jest atrakcją turystyczną.

http://www.youtube.com/watch?v=lEefDf0Vut8

http://www.muzeum-lodz.pl/inne/detka.php        

Dwa elementy Placu Wolności w Łodzi zwracają na siebie uwagę. Pierwszy, to niezbyt często spotykany ośmioboczny plan. Drugi element to stojący od 1930 roku na środku placu pomnik Kościuszki. W Polsce pomnik naszego narodowego bohatera, także bohatera Stanów Zjednoczonych Ameryki, to może nie jest ewenement, ale jego wielkość, nawet monumentalność, rzuca się w oczy.

Łodzianie polubili Naczelnika i kiedy na Sylwestra 2009 podjęto decyzję o jego zasłonięciu bo nijak nie pasował do dekoracji programu telewizyjnego, w którym miały wystąpić min. Doda i Maryla Rodowicz, wielu protestowało. Sam wódz Insurekcji 1794 roku nie protestował.